Glaw Trana

Nofel am gariad anghyfreithlon, gwyrdroëdig ac obsesiynol a geir yma, a go brin y gallai peth felly arwain at ddiweddglo hapus. Na, fel sydd i’w ddisgwyl, distryw yw’r canlyniad ac mae gweithredoedd y ddau brif gymeriad yn effeithio’n negyddol ar bob un o gymeriadau’r nofel. Er bod iselder, hunanladdiad a gwallgofrwydd oll yn hawlio’u lle, dyw’r nofel ddim yn gadael y darllenydd yn teimlo’n anobeithiol o ddigalon wedi’r darllen. Dyna grefft yr awdures – yn gelfydd o gynnil, llwydda i gadw’n driw i’w hunig linyn storïol heb ganiatáu inni dosturio’n ormodol wrth y cymeriadau a’u sefyllfa anffodus.



Mae prif gymeriad benywaidd y nofel, Lois, yn benderfynol o ddilyn ei greddf naturiol heb feddwl am yr oblygiadau ac fe’i portreadir hi, yn hytrach na phrif gymeriad gwrywaidd y nofel, sef Now, fel yr un gynllwyngar, y dwyllwraig sy’n hudo’i hysglyfaeth i’r gwely. Er nad yw anffyddlondeb priodasol yn mennu dim ar yr un o’r ddau, mae Now yn ceisio arddangos rhywfaint o hunanreolaeth, a chlywn ef yn ceisio rhesymu, anghofio a symud ymlaen, ond go dila yw ei ymdrechion mewn gwirionedd.



Archwilir cyflwr priodasol Now ac Alis a Lois a Robat, ynghyd â pherthynas y ddau ‘gariad’, trwy gyfrwng cyfres o benodau byrion, gyda phob pennod yn cyflwyno safbwynt cymeriad unigol. Symudir yn ddiffwdan o un cyfnod i’r llall, ac yn ôl drachefn, heb achosi unrhyw ddryswch i’r darllenydd. Y mae symboliaeth y ‘glaw trana ... yn ffresio pob dim’ yn creu undod, ac mae brwydr fewnol Now yn cael ei disgrifio yn gyson trwy gyfrwng cymhariaethau cofiadwy, megis ‘Roedd angerdd ar y naill law a hunanffieidd-dra ar y llall yn ymladd â’i gilydd fel dwy sarff yn ei berfedd.’ Mae’r arddull a’r ieithwedd yn gyhyrog heb fod yn hen ffasiwn: ‘Trawodd ei ergyd yn galetach nag unrhyw beltan. Mi fasai cic yn fy môls wedi bod yn ffeindiach.’



Esbonia’r broliant mai dilyniant yw Glaw Trana i’r nofel Mynd Adra’n Droednoeth, ond na phoener os nad ydych wedi darllen y nofel ragorol honno. Gellir mwynhau a gwerthfawrogi Glaw Trana fel stori gwbl annibynnol. Efallai fod amgylchiadau’r garwriaeth a bortreadir yn anghyfarwydd ac annhebygol, ond does dim amheuaeth fod hon yn nofel afaelgar sy’n werth ei darllen. ~Elin Bishop @ www.gwales.com