Nes Draw

O ystyried cyfraniad y Prifardd Mererid Hopwood i’n llenyddiaeth, o farddoniaeth i nofelau, mae’n hawdd anghofio mai Nes Draw yw ei chyfrol unigol gyntaf o gerddi ar gyfer oedolion. Ond mae’n amlwg nad cyfrol gyntaf arbrofol gan fardd newydd yw hon; mae’n ddatganiad hyderus gan un o leisiau blaenllaw llenyddiaeth Gymraeg fodern.



O’r olwg gyntaf mae diwyg trawiadol y gyfrol yn hoelio sylw gyda chlawr glas ac arno ysgrifen wen. Yn anarferol, mae’r cerddi wedi eu hargraffu mewn inc glas, sydd yn chwarae ar y dyfyniad ar y clawr: ‘yn y darn rhwng gwyn a du mae egin pob dychmygu’. Nid oes cyflwyniad nac unrhyw eiriau diangen o gwbl ac mae pob gair yn ystyrlon. Gwelir yr un cynildeb trwy’r gyfrol gyfan yn symlrwydd ymddangosiadol y cerddi ac yn yr iaith hamddenol, dwyllodrus o naturiol.



Golyga hyn fod yr amrywiaeth eang o fesurau yn y gyfrol, o’r caeth i’r rhydd, i gyd yn ymddangos yn hollol ddiymdrech. Ceir cerddi o bob math, o englynion a chywyddau cain am gariad, megis ‘Alaw’, i sonedau dychanol miniog fel honno am ymweliad NATO â Chaerdydd a cherddi rhydd sy’n llifo’n rhwydd oddi ar y dudalen. Ac yn goron ar y cyfan mae ei hawdl fuddugol yn 2001, sef 'Dadeni'. Ond er gwaetha’r gwahaniaethau amlwg rhwng y cerddi, clywir llais unigryw’r bardd ym mhob un, yn cellwair, yn cwestiynu ac weithiau yn condemnio.



Mae pob cerdd yn cynnwys haenau o wahanol ystyron i’w datgelu’n raddol. Gellir darllen y cerddi nifer o weithiau a gweld ystyron hollol wahanol bob tro, ac o’u hystyried yng ngyd-destun y cerddi eraill yn y casgliad, mae’r ystyron yn newid eto. Yn yr amwysedd hwn mae swyn y cerddi gan eu bod yn datgelu mwy o’u cyfrinachau gyda phob darlleniad, a’u symlrwydd yn agor yn bosibiliadau i ddychymyg y darllenydd gael chwarae â syniadau’r bardd. ~Meinir Williams @ www.gwales.com